ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΩΝ ΣΕ ΚΑΛΙΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΟΡΟΣΕΙΡΑΣ ΤΟΥ ΒΟΡΑ

(ΑΛΜΩΠΙΑ - ΒΔ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ)

Το ηφαιστειακό σύμπλεγμα του Βόρα βρίσκεται στη Βορειοδυτική Μακεδονία στην περιοχή των συνόρων της Ελλάδας με την "πρώην" Γιουγκοσλαβία. Προηγούμενες ερευνητικές εργασίες έδειξαν ότι αποτελείται από αρκετά ηφαιστειακά κέντρα, Πλειοκαινικής-Πλειστοκαινικής ηλικίας, τα οποία είναι ενδιάμεσης σύστασης ως προς το SiO₂ και πλούσια σε K (ανήκουν στη σωσονιτική και στην υψηλού-K ασβεσταλκαλική σειρά). Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται νέα πετρολογικά και γεωχημικά δεδομένα για τις λάβες της σωσονιτικής σειράς (σωσονίτες, λατίτες και τραχείτες). Τα ηφαιστειακά πετρώματα είναι εξαιρετικά εμπλουτισμένα σε Th, U, LILE και LREE. Τα μητρικά τους μάγματα προήλθαν από τη μικρού βαθμού, ένυδρη μερική τήξη του σχετικά ανομοιογενούς ανώτερου μανδύα ο οποίος μάλλον περιείχε γρανάτη. Η μερική τήξη ήταν αποτέλεσμα της υποβύθισης της ωκεάνιας λιθοσφαιρικής πλάκας της Αφρικής κάτω από τον ηπειρωτικό φλοιό της περιοχής του Βόρα. Ο ανώτερος μανδύας ήταν ήδη εμπλουτισμένος στα παραπάνω ιχνοστοιχεία σαν αποτέλεσμα πρόσφατων ή και προηγούμενων επεισοδίων υποβύθισης. Κατόπιν τα βασικά πρωτογενή μητρικά μάγματα διαφοροποιήθηκαν μέσα από διεργασίες κλασματικής κρυστάλλωσης (ολιβίνη;), κλινοπυρόξενου, πλαγιόκλαστου, βιοτίτη, μαγνητίτη και απατίτη. Τα ηφαιστειακά πετρώματα του Βόρα προήλθαν από την άνοδο του μάγματος των παραπάνω διαφοροποιημένων μαγματικών θαλάμων έως την επιφάνεια της Γης, ενώ η άνοδος υποβοηθήθηκε από τον εκτατικό τεκτονισμό που επικρατούσε στην περιοχή.

Ι. ΚΛΑΨΟΠΟΥΛΟΣ